دومین همایش مقابله با فقر و نابرابری آموزشی برگزار شد:فرصت برابر برای همۀ کودکان (قسمت دوم)

مهم‌ترین نکته آموزش فراگیر دسترسی برابر به آموزش است

 سرکار خانم دکتر موسوی در این بخش از نشست اذعان داشتند:مهم‌ترین مسئله در حوزه معلولیت مسئله فرهنگ است و تا روی این مسئله کار نشود، هر قدر مدرسه و بیمارستان هم بسازیم، اما مشارکتی را که از افراد دارای معلولیت برای حضور در جامعه انتظار داریم را نخواهیم دید. وی افزود که یکی از راههای کار بر روی فرهنگ و بالا بردن سواد جامعه، آموزش فراگیر است. ماده ۲۴ کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت، که ایران هم جز کشورهای امضاکننده این کنوانسیون است ، کشورهای عضو را به ترویج آموزش فراگیر دعوت کرده است. وی در ادامه اظهار داشت که آموزش فراگیر یکی از شیوه های مهم فرهنگ سازی است که نه تنها دسترسی برابر به آموزش را برای همه کودکان را که بتوانند در کنار همسالان خود تحصیل کنند را فراهم می کند، بلکه فرصت بیشتری برای تعامل با هم سن و سالان را می دهد و به ترویج حس تعلق و پذیرش بهبود مهارت‌های اجتماعی کمک کند.

ایشان در ادامه اظهار داشتند :مهم‌ترین نکته آموزش فراگیر دسترسی برابر به آموزش است. مدارس موجود باید مناسب‌سازی شود تا هر دانش آموزی بتواند از مدارس عادی نزدیک محله و منزل خود استفاده کند.

این نوع آموزش همه دانش آموزان را با واقعیتهای بیشتر جامعه آشنا می کند و  برای زندگی در جامعه آماده می کند. او افزود که کودکان باید بتوانند از همان ابتدا در جامعه واقعی زندگی کنند. در این صورت نه‌تنها توانمندی‌های این افراد افزایش پیدا می‌کند، بلکه فرصتی ایجاد می‌شود تا توانمندی‌های بچه‌های سالم هم رشد کند. او تاکید داشت که یکی از مزایای مهم آموزش فراگیر پذیرش تفاوت‌های فردی است. آموزش فراگیربرای همه دانش آموزان تاثیرات مثبتی دارد و موجب به رسمیت شناختن تفاوتها وپذیرش دیگری و مشارکت هر دانش آموز در کلاس را دارد. اگر فرهنگ به رسمیت شناختن تفاوت ها رشد کند، تبعیض کم رنگ تر می شود جامعه هم پویاتر می‌شود و افراد با نیازهای ویژه هم می‌توانند در جامعه مشارکت داشته باشند.

باید دست از جداسازی برداشت و به سمت فراگیرسازی حرکت کنیم.

سخنران  دوم  این نشست آقای دکتر ادریس فتحی بودند که در کودکی در اثر حادثه بینایی خود را از دست داده بودند. ایشان با تبریک روز جهانی عصای سفید اظهار داشتند که تعیین  این روز جهانی موضوعی فرهنگی است که جامعه نسبت به افراد نابینا اطلاعات دقیق و سنجیده کسب کند و از باورهای غیرصحیح در خصوص افراد نابینا فاصله بگیرد. محیط است که دارای معلولیت است نه فرد. این محیط است که باید مناسب‌سازی شده باشد. موضوع فرهنگ و ادبیاتی که در خصوص افراد دارای آسیب و نیازهای متفاوت به کار می‌گیریم، اصلی‌ترین موضوعی است که در خصوص این افراد باید بدان توجه کرد. به یک نابینا نباید گفت بیا ببرمت، بلکه باید گفت بیا با هم بریم. در این حوزه باید روی ادبیات افراد در خصوص برخورد با افراد با نیازهای ویژه به‌صورت جدی کار فرهنگ‌سازی انجام شود. مناسب‌سازی و محیط فیزیکی شهری شاید موضوع سخت‌افزاری باشد، اما از حوزه نرم‌افزاری هم بسیار مهم است. پیاده‌روهایی را تصور کنید که اقسام موانع زمینی و هوایی را دارد. نکته بعد اقدامات و کنش‌هایی است که سازمان‌ها برای افراد دارای معلولیت انجام می‌دهند. موضوع فرهنگی به‌عنوان یک باور و عقیده که در جامعه شکل گرفته، نیازمند یک همکاری سیستماتیک میان سازمان‌های گوناگون است. باید دست از جداسازی برداشت و به سمت فراگیرسازی حرکت کنیم.

شرایط فرهنگی جامعه نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است

سخنران سوم پنل آقای دشتی از مؤسسه رعد بودند که دارای کم توانی حرکتی از ناحیه پا بودند بیان داشتند که : در دوران ابتدایی و شروع مدرسه، معلمان و همکلاسی‌ها خیلی به من کمک می‌کردند. به‌ویژه برای امتحان‌های نهایی باید به مدرسه دیگری می‌رفتیم. از دوره دبیرستان مستقل شدم و سعی کردم مزاحمتی برای دیگران نداشته باشم. اما در دانشگاه علی‌رغم اینکه آسانسور داشت، اما بیشتر اوقات آسانسور خراب بود و باید چند طبقه را طی می‌کردم.

اکنون شرایط فرهنگی جامعه نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است و با افراد دارای معلولیت ارتباط بهتری برقرار می‌کنند. فرصتی ایجاد شده که افراد دارای معلولیت بیشتر در جامعه حضور می‌یابند و به همین خاطر دیده می‌شوند. نقش خانواده از این نظر مهم است که فرزند معلول خود را بپذیرند. یکی از دلایل عدم تحصیل دانش‌آموزان معلول، این است که خانواده این معلولیت را نمی‌تواند بپذیرد.

سعی می‌کنیم عقب‌ماندگی‌ها و کم‌کاری‌ها یمان را جبران کنیم

سخنران آخر  نشست آقای دکتر درمان، مدیر عامل  مؤسسه خیریه نوید بودند ایشان در مورد  موانع فرهنگی حضور معلولین  بیان داشتند که اگر در خصوص ایجاد فرصت‌های برابر برای معلولان کار می‌کنیم خیلی لطفی نکرده‌ایم. سعی می‌کنیم عقب‌ماندگی‌ها و کم‌کاری‌ها یمان را جبران کنیم. ما مثل همیشه اول سخت‌افزار را می‌سازیم و بعد به‌دنبال زیرساخت‌های فرهنگی می‌رویم. اتومبیل آمد اما فرهنگ استفاده‌اش بعداً آمد. خیلی وقت‌ها تصور می‌کنیم که با توسعۀ سخت‌افزار پیشرفت ایجاد کرده‌ایم درحالی‌که غافل از آنیم که سخت‌افزار به‌تنهایی نمی‌تواند کاری کند بلکه اول باید فرهنگ ایجاد شود. من فکر می‌کنم آموزش فرهنگ پذیرفتن همۀ بچه‌ها بدون نگاه به نیازهای ویژۀ آن‌ها چیزی است که امروزه کم داریم. طرح مشترکی را دنبال می‌کنیم که معلمان و دانش‌آموزان را برای پذیرش بچه‌های با نیازهای ویژه آموزش دهیم. خیلی درد بزرگی است که باید در خصوص نسبتِ فرهنگ و آموزش فکر کنیم که آیا خانواده‌های بچه‌های سالم، فرزندان با نیازهای ویژه را می پذیرند؟ باید روش‌های جدید آموزش را در این رابطه به کار گیریم. به نظر من دبیرخانۀ مقابله با فقر و نابرابری آموزشی جایی است که می‌تواند این گفتمان آموزش فراگیر را بسازد و زنده نگه دارد.

در این همایش چند تن از خیرین به بیان تجربیات ارزشمند خود پرداختند .از جمله دکتر نجات حسینی از انجمن جراحان کشور. ایشان بیان داشتند که تاکنون این انجمن 18 مدرسه دخترانه متوسطه اول را در مناطق محروم ساخته است  و حمایت و همکاری  انجمن جراحان را در مناسب سازی مدارس اعلام کردند . خانم خاکباز نژاد، خیر مدرسه‌ساز در بیان تجربه خود اظهار داشتند که :

بعد از زلزله بم در کرمان، جامعه‌ای ایجاد شده به نام انجمن ضایعه نخاعی بم. انجمن ضایعه نخاعی بم در سال ۸۴ یعنی دو سال بعد از زلزله بم تأسیس شد. این انجمن حالا ۱۳۶ عضو دارد که ۶۰ درصد از اعضای آن در زلزله دچار ضایعه نخاعی شده‌اند. بچه‌هایی که از زلزله بم آسیب دیدند، این مجموعه را بنیان نهادند. یکی از افراد مدیریت مدارس استثنایی را داشت و در این سال‌ها سعی بر این بود همراه با دیگران قدم برداریم. به عنوان یک شهروند عادی در این مملکت و عضوی از جامعه خیرین مدرسه‌ساز، این سعادت نصیب من شده بود که در استان کرمان و جاهای دیگر، مدارسی را برای بچه‌های کم‌برخوردار ایجاد کنیم.

مدارسی که با عنوان مدارس استثنایی در مناطق ضعیف ساخته می‌شود، اکثرا مناسب‌سازی شده اما برای بچه‌ها وسایل ورزشی یا توانمندسازی وجود ندارد. در کرمان ورزشگاهی هست که مربوط به افراد سالم است و از ما خواسته شد که مناسب‌سازی کنیم.  امکانات رفاهی  مخصوص شهرهای بزرگ شده است اما در شهرهای کوچک از این امکانات برخوردار نیستند. ما باید به بچه‌های کم‌برخوردار مناطق محروم بیشتر توجه کنیم. چند سال است که طرح صبحانه دانش‌آموزی بچه‌های استثنایی مناطق کرمان را داریم. اکنون این طرح کل جنوب کرمان را در بر گرفته و پوشش داده است.

 خانم ناهید اخیانی، از فعالان در طراح شهر دوستدار کودک در سخنان کوتاهی اظهار داشتند :

حق یک کودک است که از فضاهای مناسب آموزش و تفریح برخوردار باشد. دعوت همه شهرها برای اینکه به شهرهای دوستدار کودک بپیوندند، باعث شده که این الزامات جدی گرفته شود. قرار نیست که فقط برای کودک مناسب  سازی کنیم، ما هم باید دسترس پذیر کنیم هم فراگیری را انجام دهیم. باید طراحی‌هایمان در همه جا فراگیر باشد. خیلی اوقات عادت کرده‌ایم به نام نهادن. اما این جداسازی دردی را دوا نمی‌کند چرا که مشکل دسترس‌پذیری را حل نمی‌کند. اگر نگاهمان را عوض کنیم و همه طراحی‌هایمان را فراگیر کنیم، اتفاق دیگری رقم خواهد خورد. طراحی خدمت از طراحی کالبد جدا نیست. طراحی انسان‌محور در دنیا موضوع جدی‌ای است. دیدن نیازها و مسائل خاص انسان نقطه آغاز این طراحی است. لازم است که نگاه دیگری به طراحی‌هایمان اضافه کنیم و آن این است که خدمتی نیز که در محیط قرار است ارائه شود را ببینیم. خواستم از جامعه خیرین مدرسه‌ساز خواهش کنم که به کالبد و خدمات به طور همزمان توجه کنیم.