پنجمین نشست توان افزایی جوامع محلی با عنوان تعلیم معلم برگزار شد

پنجمین نشست از مجموعه سلسله نشست‌های توان افزایی جوامع محلی با عنوان تعلیم معلم چهارشنبه ۶ دی ماه سال جاری در بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان برگزار شد.

هدف از این نشست بررسی تجربه‌های جمعی مدنی در حوزه توانمندسازی معلمی در مدارس دولتی ( نقد تجربه آکادمی پداگو) بود. بنیاد توسعه کارآفرینی جلسات علمی معطوف به عمل میدانی را از دو سال قبل برگزار می کند و در این نشست ها تلاش می‌کند که جنبه های مختلف فعالیت داوطلبانه مرتبط با توسعه جوامع محلی را فراهم کند و فضایی گفتگویی را ایجاد کند. مجموعه این نشست ها در قالب مشق توانمندی منتشر خواهد شد.

معلمان برای تغییر و تحول در جامعه بسترسازی می‌کنند

آقای مهرمحمدی در ابتدای این نشست گفت: معلمان یکی از مهمترین عناصر اجتماعی هستند که برای تغییر و تحول در جامعه بسترسازی می کنند. برای ایفای این نقش فاخر اجتماعی، معلمان در قالب یک راهبر پداگوژی ظاهر می‌شوند به این معنا که فرآیند یادگیری و یاددهی با دانش آموزان خود را مدیریت کنند و در این مسیر الهام بخش سایر معلمان و سایر ذی نفعان باشند.

وی ادامه داد: دوره راهبری پداگوژیک، افزایش و تقویت ابعاد گوناگون توانایی معلمان. رد این دوره 6 درس اجباری و 6 درس انتخابی ارائه می شود. همچنین دروس کاربردی با نیازهای مخاطب ارائه می شود. این دوره مبتنی بر یادگیری الکترونیک ارائه شده که دروس به صورت آفلاین و آنلاین ارائه می شود. در سال تحصیلی 1401-1402 پداگو پذیرای 200 هنرجو در دوره راهبری پداگوژیک بوده است.

دغدغه پیوند نظر و عمل داشتیم

در ادامه این نشست صادق کشاورزیان، دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران، بنیان گذار مدرسه هنر و خلاقیت نیز با اشاره به اینکهدر اوایل دوره کرونا، در جمعیت امام علی فعالیت می کردیم. گفت: در دانشگاه احساس می کردیم که از فضای دانشگاه باید فاصله بگیریم و دغدغه پیوند نظر و عمل داشتیم. با نظریات فریره آشنا شدم که در برزیل در خصوص آموزش پداگوژیک کار کرده بود. تلاش ما به شبکه یاری کودکان کار متصل شد که کمیته آموزشی آنها فعال شد. در کمیته آموزش جمعیت نیز به دنبال برنامه درسی خوب برای بچه ها بودیم. اول به دنبال بررسی میدانی بودیم. دوستان گزارش می دادند که وضعیت آموزش در شهرستان ها به چه شکل است. مسیری که یکی دوسال طی شد، احساس کردیم که برنامه درسی نمی تواند کمک کند چراکه معلمان داوطلب نمی توانند آن را خوب اجرا کنند. سپس با خیرین آموزشی هم آشنا شدیم که به دنبال کارهایی در تجربه توانمند کردن معلمان بودند. کار دو سه نفره‌ای را شروع کردیم و مدل‌های توانمندسازی معلمان را آغاز کردیم.

وی ادامه داد: مدلی رسیدیم که نام آن “معلم فکور” بود از نظریه پردازی به نام «جک مزیرو» بود. ما ویدیوها را از سایت ها می گرفتیم. دوره 6 ماهه ای برگزار کردیم و هر یک ماه بر یک مفهوم متمرکز بود. در خصوص الگوی فنلاند کار کردیم. بنیان الگوی پداگو این بود که نیاز به تجارب اجرایی دارد. آقای مهرمحمدی به ما پیوستند و چند ماهی روی اجرای آن کار کردیم. وقتی دوره شروع شد به قطعی اینترنت خوردیم. بعد از دوسه ماه وارد فاز اجرایی شدیم و این فعالیتی است که از عمل می‌آموزیم. مبنای پداگو نیز مطالعه و آسیب شناسی دانشگاه فرهنگیان و گسست نظر و عمل بود. برنامه یا تصور پداگو نیز 70 درصد عملی و 30 درصد تئوریک بود.

کیفیت معلم یکی از سه عامل مهم در رشد عملکرد دانش آموزان است

جلال کریمیان، دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، از بنیان گذاران مؤسسه پداگو با بیان اینکهپداگو یک دوره آموزشی معلم است تا ضعفی که در آموزش معلمان داریم را برطرف کند. گفت: ما فکر می کنیم که پداگو یک الگو و یک راه حل برای مسئله اجتماعی است. مدرسه را یک نهاد اجتماعی می دانیم و از آنجا که مسئله ما نیز مسئله جامعه است، به این نتیجه رسیدیم که ما باید به سراغ نهادهایی برویم که پایدارتر بوده و اثرگذاری ماندگاری دارد. به لحاظ تاریخی و نهادی، در دوره مدرن، مدرسه فراگیرترین نهاد اجتماعی بوده است. شاید بتوان خانه های بهداشت را هم در نظر بگیریم. اگر بخواهد تغییر و توسعه اجتماعی رخ دهد، باید از نهاد مدرسه آغاز کرد. اینکه به سراغ معلم رفتیم، به این خاطر بوده که معلم است که شکل دهی به مدرسه را بر عهده دارد. به خصوص در جوامع محلی، معلم 30 سال بین چند روستا جابجا می شود و مدرسه خانه اوست. از طرف دیگر معلم است که می تواند تأثیرگذاری لگاریتمی بر جامعه اش داشته باشد. هر آموزش ما یک کودک را پشتیبانی می کند در صورتی که وقتی به سراغ معلم می رویم، این آموزش برای 40 کودک ضرب در سالیانی است که آن معلم به کار مشغول است.

وی افزود: ایده پداگو را حول دو مسئله شکل دادیم، مسئله آموزشی و نابرابری آموزشی وضعیت خوبی ندارد. علی رغم اینکه پوشش تحصیلی ما 98 درصد است، اما در زمینه کیفیت آموزش از اوضاع خوبی برخوردار نیستیم. دو آزمون تیمز و پرلز در ایران برگزار می شود. آخرین دوره این دو آزمون نشان می دهد که در کل کشور، 30 درصد دانش آموزان ما در ریاضی و علوم، حداقل های یادگیری در آن حوزه را ندارند. میانگین بین المللی زیر 10 درصد است. در آزمون پرلز این عدد 40 درصد است. یعنی 40 درصد از دانش آموزان ما حداقل های خواندن را نیز کسب نمی کنند. همین دو آمار برای 60 و 70 درصد دانش آموزانی است که عملکرد ضعیفی دارند و 30 درصد دانش آموزان ما عملکرد بالای متوسط دارند.

کریمیان ادامه داد: وقتی سراغ مناطق کم برخوردارتر می رویم، این آمار بیشتر می شود. حدود 70 الی 80 درصد دانش آموزان در حاشیه شهرها حداقل یادگیری را کسب نمی کنند. فرض کنید با یک کلاس روستایی طرفید که بسیاری از آنها خواندن بلد نیستند. مسئله دوم این بود که یکی از سه عامل مهم در رشد عملکرد دانش آموزان، کیفیت معلم است. اما در ایران آموزش معلمان در حاشیه قرار دارد و نسبت به قبل دائم به سمت افول می رود. در آموزش ضمن خدمت، آموزش ها همه به صورت آفلاین است.

وی افزود: مطالعات یونسکو و بانک جهانی برای بالا بردن کیفیت آموزشی، عملکرد معلمان را محور ارتقای کیفیت آموزش در نظر می گیرد. آموزش با کیفیت معلم نه تنها کیفیت پداگوژیک او را افزایش می دهد، بلکه انگیزه او را نیز بهبود می بخشد. در 13 سال اخیر بیش از 50 درصد معلمان در آموزش و پرورش بدون آزمون و آموزش وارد آموزش و پرورش شده اند و 70 درصد با آموزش ضمن خدمت کمتر از یک ماه وارد کلاس درس شده اند. تقریبا از 60-70 هزار نیرویی که وارد آموزش و پرورش می شوند، فقط اندکی دوره های آموزشی را می گذرانند. در کوبا نیز در آموزش همچون بهداشت، معلمان چون جایگاه ویژه ای دارند، بهترین اقشار هستند و بهترین کیفیت آموزشی را آن کشور ارائه می دهد. در پداگو، به دنبال محصولی بودیم که روی این مسئله دست بگذارد. علی رغم اینکه می دانیم دولت است که باید اصلی ترین سرمایه گذاری را داشته باشد. بحث ما این بوده که فعالیت های مدنی از سوی مردم که کم هم نیست، باید به سمت ارتقای عملکرد معلمان بیاید.

وی با بیان اینکه، کاری که در پداگو انجام می دهیم، حول دو محور اصلی مدل علمی و مدل آموزشی است، گفت: در مدل علمی، محوریت یادگیری سازنده گرا. تأکید بر مهارت های واگرا و ارزشیابی موثر مد نظر بوده است. این ارزشیابی فراتر از ارزشیابی حین آموزش است. و عناوین دروس نیز پداگوژی و فلسفه برای کودکان، بازی نمایش خلاق، ارزشیابی کیفی، پرورش خلاقیت برای کودکان، تأمل و توسعه حرفه ای، پداگوژی و هنرهای تجسمی و … است. و در مدل آموزشی که نام آن را آموزش راهیارانه و از راه دور 360 درجه گذاشته ایم. روش آموزش ما به صورت معکوس بر اساس تسهیلگری است. روش آموزش معکوس به این صورت است که محتوایی در اختیار آموزش گیرنده قرار داده می شود و با آن محتوا یادگیری اتفاق می افتد و بعد در آموزش آنلاین تکمیل می شود. معلم در کلاس آنلاین رفع اشکال می کند. برای اینکه بتوانیم خدمت آموزشی خود را به تعداد زیادی از معلمان ارائه دهیم، برای هر درس یک استاد داریم که تعدادی تسهیلگر زیر نظر او فعالیت می کنند. تسهیلگر نقش محوری در آموزش پداگو دارد. این تسهیلگر است که اتفاق خاص را رقم می زند و حمایت های ارتباطی را نیز برای معلم فراهم می آورد.

جلال کریمیان با اشاره به اینکه تاکنون نیمی از معلمان تا ترم چهارم، با ما همراه هستند. گفت: در حال حاضر 8 درس داریم که طراحی شده و محتوای آفلاین دارند. 200 پداجو را نیز پوشش داده ایم و 44 نفر تسهیلگر که سرمایه بزرگی برای ما هستند. گستره فعالیت ما نیز بیشتر مناطق جنوبی است. با چند منطقه آموزشی نیز ارتباط گرفتیم که 30 درصد به صورت آزاد ثبتنام کرده اند اما همه معلمان از مناطق کم برخوردار هستند. ما صلاحیت های معلمی را تعریف کرده ایم. جریان سازی از طریق تسهیلگرانمان اتفاق می افتد.

وی در پایان گفت: در حال حاضر به دنبال این هستیم که محصول خود را توسعه دهیم، مدل آموزشی را ارتقا دهیم، مدل آموزشی را بازبینی و ارتقا دهیم. ارائه مدرک علمی و کاربردی را نیز برای پداجویان مد نظر داریم. به دنبال این هستیم که با جمع کردن مشارکت تمام فعالان مدنی، خود را معرفی کنیم و زمینه ای فراهم بیاوریم که دوره دوم راهبر پداگوژیک بهتر از دوره اول برگزار شود. در نهایت به دنبال تعریف پروژه های مشترک جدید هم هستیم.

گزارشگر: حسین موسوی